Trong thời gian gần đây, một số tựa game đình đám từng có thể chơi được trên Linux nay đã không còn, bao gồm các cái tên quen thuộc như Grand Theft Auto: V (Online), Apex Legends, Roblox và League of Legends. Điều này không chỉ gây khó chịu cho người chơi trên các nền tảng này mà còn là một vấn đề lớn hơn đối với những ai đã đầu tư vào các thiết bị như Steam Deck với mục đích chính là để trải nghiệm những trò chơi đó. Lý do thường được đưa ra là do sự ra đời của các hệ thống anti-cheat độc quyền Windows, điển hình là Vanguard với League of Legends. Đáng chú ý, Respawn, nhà phát triển của Apex Legends, là một trong những hãng đầu tiên công khai tuyên bố rằng việc loại bỏ người chơi Linux đã góp phần tích cực vào việc giảm thiểu tình trạng gian lận trong game.
Liệu Linux có thực sự dễ bị gian lận hơn Windows trong game?
Trước khi đi sâu vào các tuyên bố của Respawn, điều quan trọng là phải xem xét vấn đề gian lận trên Linux. Không thể phủ nhận rằng môi trường Linux khiến các nhà phát triển anti-cheat gặp nhiều khó khăn hơn trong việc hoạt động hiệu quả. Nếu Windows là một hệ điều hành khá đồng nhất, thì các máy chạy Linux lại vô cùng đa dạng, từ các nhân (kernel) khác nhau, thư viện hệ thống cho đến trình quản lý gói. Có quá nhiều yếu tố cần được tính đến so với một bản cài đặt Windows đơn giản.
Thêm vào đó, Linux cung cấp cho người dùng quyền kiểm soát hệ thống đáng kể hơn để tùy chỉnh theo ý muốn. Bạn thậm chí có thể cài đặt một nhân Linux đã được sửa đổi và quyền truy cập root mang lại khả năng kiểm soát hệ thống mạnh mẽ hơn nhiều so với những gì bạn có thể dễ dàng đạt được trên Windows. Điều này mở ra khả năng sửa đổi tiến trình game, giả mạo các lệnh gọi hệ thống hoặc chạy game trong môi trường ảo hóa mà không dễ bị hệ thống chống gian lận phát hiện.
Trong quá khứ, đã từng có những phần mềm gian lận được xây dựng dành riêng cho các phiên bản game trên Linux, chẳng hạn như AimTux trong Counter-Strike: Global Offensive cách đây 8 năm. Mặc dù cheat này đã không bị phát hiện trong một thời gian dài, nhưng nó chỉ chạy trên Linux và yêu cầu người dùng tự xây dựng. Tuy nhiên, nó không làm bất cứ điều gì quá phức tạp ngoài việc chạy với quyền root để tự inject vào tiến trình game.
Thực tế, không có nhiều dữ liệu cho thấy tình trạng gian lận trên Linux là “ngoài tầm kiểm soát”. Ngược lại, Apex Legends vẫn có rất nhiều cheat dành cho người dùng Windows, bao gồm cả các mã cheat mã nguồn mở được chia sẻ trên các diễn đàn và GitHub. Những người này cuối cùng sẽ bị phát hiện và cấm, nhưng điều đó cho thấy Respawn thậm chí còn chưa kiểm soát được hoàn toàn tình hình gian lận trên Windows, chứ đừng nói đến Linux.
Dữ liệu của Respawn về việc giảm gian lận còn nhiều “mảng tối”
Dữ liệu chính thức duy nhất mà Respawn cung cấp về “sự giảm đáng kể” số lượng kẻ gian lận trong game của họ là một biểu đồ duy nhất được chia sẻ trên tài khoản Respawn. Công ty tuyên bố rằng tỷ lệ các trận đấu có kẻ gian lận đã giảm kể từ khi hỗ trợ Linux bị loại bỏ, nhưng đây chưa phải là toàn bộ bức tranh. Trên thực tế, tình trạng gian lận rõ ràng đã có dấu hiệu suy giảm trước khi hỗ trợ Linux bị gỡ bỏ, và trong cùng biểu đồ đó, gian lận thực tế còn được hiển thị là đang gia tăng trở lại.
Rõ ràng là Respawn đã thêm các biện pháp bảo vệ bổ sung không chỉ đơn thuần là việc loại bỏ hỗ trợ Linux, và trên thực tế, những biện pháp này có thể chịu trách nhiệm cho tỷ lệ giảm ban đầu. Thêm vào đó, theo thống kê từ Steam Charts, vào ngày 6 tháng 12 – ngày họ chia sẻ dữ liệu – có khoảng 80.000 người chơi ít hơn so với đầu tháng 11. Biểu đồ của Respawn không có nhãn cho khoảng thời gian hoặc mức độ giảm gian lận thực tế, vì vậy chúng ta chỉ có thể đưa ra các giả định về con số tuyệt đối.
Với việc hỗ trợ Linux kết thúc vào cuối tháng 10, việc giảm số lượng kẻ gian lận rõ ràng trùng khớp với sự sụt giảm liên tục số lượng người chơi, khi có đến 80.000 người chơi đã ngừng chơi game trong suốt tháng 11. Với dữ liệu đó, rõ ràng là việc giảm số lượng kẻ gian lận cũng có thể trùng khớp với sự suy giảm chung của cộng đồng người chơi. Dựa trên biểu đồ, nếu mức giảm sau khi loại bỏ hỗ trợ Linux đại diện cho mức giảm 33% số lượng kẻ gian lận, tôi đã tính toán rằng mức giảm trước đó là khoảng 20%. Con số này có thể không hoàn toàn chính xác (do tôi đo lường theo chiều dọc trên biểu đồ bằng cách đếm từng pixel), nhưng nó nên đại diện chung.
Respawn cũng nói rằng đây là “tỷ lệ” các trận đấu có kẻ gian lận, cho thấy đó là số lượng kẻ gian lận trên mỗi X trận đấu, nhưng sau đó, sự giảm gian lận đó lại có thể được quy cho các hành động khác mà Respawn đã thực hiện. Đặc biệt là khi tình trạng gian lận đã giảm trước khi hỗ trợ Linux bị loại bỏ. Dữ liệu mà công ty cung cấp không thực sự biện minh cho tuyên bố rằng việc loại bỏ hỗ trợ Linux đã làm giảm số lượng kẻ gian lận, vì không có đủ số liệu cụ thể để thực sự giải thích điều gì đã xảy ra.
Trong quá trình viết bài này, tôi đã liên hệ với Respawn nhưng chưa nhận được phản hồi tại thời điểm đó. Tôi sẽ cập nhật bài viết nếu nhận được câu trả lời.
Loại bỏ hỗ trợ Linux: Một hành động “ngược đãi” người dùng?
Việc nhiều tựa game loại bỏ hỗ trợ Linux trong những tháng và năm gần đây là một hành vi không thể nghi ngờ là “ngược đãi” người dùng. Trên thực tế, người ta có thể đi xa hơn khi cho rằng các công ty có thể làm điều đó để gây khó dễ cho Valve, vì nó ngăn Steam Deck chơi những trò chơi đó và thúc đẩy game thủ chuyển sang Windows. Respawn thuộc sở hữu của EA, và EA có cửa hàng game riêng mang tên EA Desktop. Một động thái như vậy làm suy yếu khả năng của Valve trong việc khẳng định Steam Deck có thể chơi các game phổ biến trên Steam và củng cố vị thế của Microsoft trên thị trường game thủ.
Người dùng trải nghiệm chế độ desktop trên Steam Deck OLED, thiết bị chơi game cầm tay bị ảnh hưởng bởi việc các game lớn ngừng hỗ trợ Linux.
Không chỉ vậy, hành vi này còn có khả năng được sử dụng để củng cố các đối tác khác trong không gian chơi game PC. Chẳng hạn, nếu EA có lợi ích trong sự thành công của Asus ROG Ally X, thì động thái này sẽ đẩy người chơi Apex Legends đến các thiết bị cầm tay dựa trên Windows như vậy thay vì Steam Deck. Tôi không khẳng định điều này đang xảy ra (và tôi cũng không tin là như vậy), nhưng thật khó để bỏ qua thực tế rằng động thái kiểu này gây hại đến tầm nhìn của Valve về việc Windows không còn là hệ điều hành duy nhất mà bạn có thể chơi game.
Ngoài ra, có những game thủ chỉ chơi trên Linux, và động thái này gây hại cho họ nhiều nhất. Nếu bạn đã chi tiền cho các giao dịch nhỏ trong một trò chơi mà sau đó không còn chạy được trên hệ thống chính của bạn, bạn chắc chắn sẽ rất khó chịu. Tệ hơn nữa, dữ liệu mà Respawn công bố thậm chí còn không nói lên toàn bộ câu chuyện, điều này có thể còn tồi tệ hơn là không nói gì cả.
Công bằng mà nói, tôi cá nhân tin rằng động thái này được thực hiện trong nỗ lực giải quyết vấn đề gian lận “hoành hành” trong Apex Legends, và tôi không tin rằng nó được thực hiện để củng cố các đồng minh hoặc tác động đến Valve. Tuy nhiên, đây là một tiền lệ nguy hiểm, và không loại trừ khả năng một công ty nào đó có thể thử làm điều tương tự trong tương lai với ý định xấu thực sự. Hiện tại, cách duy nhất để chơi game là sử dụng Windows, và đó là một sự đáng tiếc cho bất kỳ ai yêu thích chơi game trên Steam Deck hoặc PC chạy Linux của họ.
