Bộ xử lý trung tâm (CPU) là một trong những thành phần quan trọng nhất trong máy tính cá nhân, dù bạn sử dụng để chơi game hay làm việc. Với CPU có tích hợp card đồ họa, bạn thậm chí có thể khởi động và sử dụng máy tính mà không cần đến card đồ họa rời. Hầu hết người dùng không nâng cấp CPU thường xuyên như card đồ họa, bởi lẽ việc này thường đòi hỏi phải mua cả bo mạch chủ mới.
Tuy nhiên, chờ đợi quá lâu để nâng cấp CPU có thể dẫn đến các vấn đề về hiệu suất, đặc biệt nếu bạn thường xuyên chơi game hoặc sử dụng các ứng dụng nặng. Ngược lại, nếu bạn nâng cấp CPU mỗi năm hoặc hai năm một lần như cách thay smartphone, bạn sẽ chỉ nhận được mức tăng hiệu suất nhỏ so với số tiền đã bỏ ra. Vậy làm thế nào để biết khi nào là thời điểm thích hợp để sở hữu một CPU mới, mạnh mẽ hơn? Hãy theo dõi sát sao hiệu suất máy tính của bạn và tìm kiếm những dấu hiệu dưới đây.
1. Máy Tính Thường Xuyên Bị Treo Đơ Hoặc Gặp Lỗi Đột Ngột
CPU quá tải và không thể xử lý kịp
Nếu bạn nhận thấy máy tính của mình thường xuyên bị treo đơ tạm thời khi chạy nhiều chương trình cùng lúc trong nền, khả năng cao là CPU của bạn đang hoạt động quá sức và không thể đáp ứng kịp nhu cầu xử lý. Bên cạnh việc treo máy, bạn cũng có thể gặp phải tình trạng crash (văng ứng dụng) khi chạy các ứng dụng hoặc tựa game nặng. Mặc dù đây có thể là dấu hiệu của phần mềm chưa tối ưu hoặc phần cứng không tương thích, một chiếc CPU đã cũ cũng có thể là thủ phạm trong nhiều trường hợp.
Máy tính của bạn cũng có thể bị treo nếu CPU quá nóng. Nếu nhiệt độ CPU của bạn vượt quá 90°C, nó sẽ tự động giảm xung nhịp (thermal throttle) để hạ nhiệt độ. Nếu bạn nghi ngờ đây là nguyên nhân, bạn có thể cài đặt MSI Afterburner để theo dõi các thông số phần cứng của PC, bao gồm xung nhịp và nhiệt độ CPU. Tuy nhiên, nếu vấn đề vẫn tiếp diễn sau khi bạn thay keo tản nhiệt cho CPU hoặc đổi bộ tản nhiệt mới, thì đã đến lúc bạn cần chuẩn bị chi phí cho một chiếc CPU mới.
Cận cảnh card đồ họa GeForce RTX 3080 FE bên trong một máy tính gaming màu trắng
2. Mức Sử Dụng GPU Luôn Thấp Khi Chơi Game Hoặc Làm Việc Nặng
“Nghẽn cổ chai” (CPU Bottleneck) đang kìm hãm sức mạnh của GPU
Mức sử dụng GPU thấp là một dấu hiệu rõ ràng của hiện tượng “nghẽn cổ chai CPU” (CPU bottleneck), có nghĩa là CPU của bạn không thể xử lý các lệnh nhanh bằng GPU. Điều này dẫn đến việc card đồ họa không thể phát huy hết tiềm năng tối đa của nó. Khi bạn sử dụng các công cụ như MSI Afterburner để theo dõi mức sử dụng GPU, bạn sẽ thấy nó không đạt gần 100%. Lý tưởng nhất, mức sử dụng GPU của bạn nên ở mức trên 80% khi chơi game.
Tuy nhiên, trong một số tựa game chưa được tối ưu tốt, con số này đôi khi có thể giảm xuống dưới 80%, ngay cả với các CPU hiện đại. Nhưng nếu bạn nhận thấy mức sử dụng GPU chỉ khoảng 40 hoặc 50% và dao động mạnh, bạn cần một CPU nhanh hơn để theo kịp hiệu suất của GPU. Trong những trường hợp này, việc mua một chiếc GPU mạnh hơn sẽ không cải thiện tốc độ khung hình; bạn sẽ chỉ lãng phí tiền của mình.
Thông báo lỗi crash của game Jedi Survivor trên PC
Tôi đã từng mắc sai lầm khi nâng cấp từ RTX 3090 lên RTX 4090 mà không thay đổi bộ xử lý của mình – một chiếc Ryzen 5900X. Mặc dù tôi nhận thấy hiệu suất tăng đáng kể trong các tựa game nặng về GPU như Cyberpunk 2077 và Call of Duty: Warzone, nhưng tốc độ khung hình hầu như không cải thiện trong các tựa game cạnh tranh cần nhiều CPU như Valorant và Fortnite. Bây giờ, việc nâng cấp bộ xử lý có vẻ hợp lý hơn trước khi tôi cân nhắc mua một card đồ họa RTX 50-series. Nếu bạn cũng đang nhắm đến RTX 5090 như tôi, có lẽ bạn sẽ cần một CPU mạnh mẽ như Ryzen 9800X3D để tránh tình trạng nghẽn cổ chai.
Màn hình chơi game Jedi Survivor trên PC với công cụ giám sát MSI Afterburner
3. PC Của Bạn Chậm Chạp Tổng Thể, Khó Khăn Với Các Tác Vụ Hàng Ngày
CPU cũ không còn đáp ứng đủ các tác vụ cơ bản
Máy tính của bạn có quá chậm để khởi động hoặc mở các ứng dụng ít đòi hỏi hơn không? Chẳng hạn, bạn phải chờ đợi khá lâu để Photoshop tải xong, hoặc trình duyệt Chrome bắt đầu chậm lại khi bạn mở vài tab. Nếu vậy, chiếc CPU đã cũ của bạn có thể chính là nguyên nhân, đặc biệt nếu hệ thống của bạn đã có đủ RAM.
Đôi khi, khi bạn cố gắng chạy nhiều chương trình cùng lúc, bộ xử lý của bạn thậm chí có thể gặp lỗi và gây ra tình trạng khởi động lại hệ thống hoặc màn hình xanh chết chóc (Blue Screen of Death – BSOD). Đây thường là dấu hiệu của một CPU bị lỗi, không ổn định hoặc đã xuống cấp (do hao mòn theo thời gian).
Vì các CPU cũ hơn có xung nhịp thấp hơn và ít nhân hơn, chúng không được trang bị tốt để xử lý đa nhiệm như các bộ xử lý hiện đại. Và nếu PC của bạn nhìn chung hoạt động quá chậm hoặc giật lag đến mức bạn thà dùng điện thoại hoặc máy tính bảng cho một số tác vụ nhất định, thì đã đến lúc bạn nên đầu tư vào một chiếc CPU hiện đại.
4. Bạn Vẫn Đang Sử Dụng CPU Lõi Tứ (Quad-Core) Trong Năm 2025
Bốn nhân không còn đủ cho các công việc đòi hỏi hiệu suất cao
Vài năm trước, CPU lõi tứ (quad-core) là quá đủ, ngay cả đối với việc chơi game. Tuy nhiên, ngày nay, điều đó không còn đúng nữa. Mọi người hiện nay tiêu thụ nội dung độ phân giải cao trên màn hình 1440p và 4K, đòi hỏi nhiều sức mạnh xử lý hơn. Tốc độ làm mới cao như 144Hz và 240Hz cũng ngày càng phổ biến trong không gian gaming PC. Để máy tính của bạn xử lý được tất cả những điều đó, bạn cần ít nhất một CPU sáu nhân hỗ trợ đa luồng (multithreading) vào năm 2025.
Tôi muốn làm rõ rằng một CPU lõi tứ vẫn đủ tốt cho các tác vụ nhẹ như duyệt web, tiêu thụ đa phương tiện và các công việc văn phòng. Tuy nhiên, bạn cần nhiều nhân hơn và tốc độ xung nhịp cao hơn nếu muốn có trải nghiệm mượt mà khi chỉnh sửa video với Premiere Pro, dựng cảnh 3D bằng Blender hoặc chơi các tựa game mới nhất.
Hộp bán lẻ của CPU Intel Core i5 2500K
Một CPU hiện đại có thể tạo ra sự khác biệt lớn
Thật dễ dàng để bỏ qua bộ xử lý của bạn nếu bạn chủ yếu sử dụng PC để chơi game. Nhưng hãy nhớ rằng, chiếc CPU đã cũ của bạn có thể đang làm suy yếu sức mạnh của card đồ họa và các phần cứng khác trong hệ thống. Vì vậy, trước khi quyết định chi tiền cho một chiếc GPU NVIDIA hay AMD mới bóng bẩy, hãy xem xét chiếc CPU bạn đang có và tìm hiểu xem nó có đủ mạnh để xử lý mọi thứ hay không.
Ngày nay, AMD và Intel đều cung cấp các CPU nhanh với số lượng nhân cao ở nhiều mức giá khác nhau. Mặc dù cả hai đều có ưu và nhược điểm riêng, nhưng bạn thực sự không thể sai lầm khi chọn bất kỳ hãng nào trong số họ, đặc biệt nếu bộ xử lý hiện tại của bạn đã lỗi thời vài thế hệ.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về tầm quan trọng của CPU và kinh nghiệm nâng cấp của bạn dưới phần bình luận nhé!
