Trong nhiều thập kỷ qua, kiến trúc x86 đã thống trị thị trường máy tính cá nhân và máy chủ. Tuy nhiên, chúng ta đang chứng kiến một sự chuyển dịch rõ rệt sang một kiến trúc hoàn toàn khác: Arm. Với sự ra mắt của Snapdragon X Elite trên Windows và đặc biệt là việc Apple chuyển sang chip Arm (Apple Silicon), một phân khúc lớn các thiết bị máy tính phổ thông và chuyên nghiệp không còn sử dụng x86 nữa. Tổng thể mà nói, có lẽ không quá khi cho rằng x86 không còn là tương lai của máy tính cá nhân, và có nhiều lý do đằng sau sự thay đổi mang tính cách mạng này.
1. Arm đang phát triển mạnh mẽ và tiến hóa không ngừng
Trước hết, sự phát triển vượt bậc của kiến trúc Arm chính là chất xúc tác cho sự dịch chuyển khỏi x86. Trước đây, chưa có kiến trúc chính thống nào đủ sức cạnh tranh với x86, vốn là kiến trúc chủ đạo của smartphone kể từ khi chúng ra đời. Trong những năm gần đây, các công ty như Apple đã mạnh dạn thực hiện bước nhảy vọt, chứng minh Arm là một nền tảng khả thi có thể mang lại hiệu năng tuyệt vời và hiệu quả năng lượng vượt trội.
Ngay cả trên Windows, các công ty lớn như Adobe và Google cũng đang phát triển các ứng dụng của họ để chạy native trên Windows on Arm, biến nền tảng này thành một đối thủ đáng gờm cho người dùng phổ thông. Hơn nữa, cả Apple và Microsoft đều đã phát triển các lớp dịch mã để chạy ứng dụng x86 trên các máy tính nền Arm, phục vụ cho những ứng dụng chưa được cập nhật hoặc quá cũ. Khi Arm mới bắt đầu được triển khai rộng rãi, rất ít ứng dụng phổ biến có thể chạy native. Giờ đây, điều đó đã thay đổi, và hầu hết mọi người có thể chuyển sang Arm mà không cần lo lắng nhiều.
Máy tính chạy chip Apple Silicon cho hiệu năng và hiệu quả năng lượng cao
2. Kiến trúc Arm cực kỳ tiết kiệm năng lượng
Arm nổi tiếng với hiệu quả năng lượng vượt trội, mang lại nhiều lợi ích đáng kể. Điều này có nghĩa là thiết bị của bạn tiêu thụ ít điện năng hơn, ít tỏa nhiệt hơn, và do đó, các thiết bị có quạt (như laptop) sẽ ít phải sử dụng quạt hơn. Bên cạnh đó, mức tiêu thụ điện năng thấp hơn còn đồng nghĩa với thời lượng pin dài hơn đáng kể, cũng như tiết kiệm chi phí tiền điện hàng tháng của bạn.
Hãy thử nghĩ mà xem: một chiếc Apple Mac Mini với chip M4 Pro tiêu thụ tối đa chỉ 140W điện, và đối với hầu hết người dùng, khả năng mà nó mang lại là quá đủ. Ngược lại, một chiếc PC cao cấp có thể tiêu thụ điện năng lớn hơn đáng kể. Bạn sẽ tiết kiệm được một khoản chi phí năng lượng không nhỏ, và điều tương tự cũng đúng với một chiếc laptop chạy Arm. Bạn sẽ có thời lượng pin sử dụng cả ngày, điều hiếm khi thấy trên các máy tính dựa trên x86.
Tất nhiên, Intel đang nỗ lực chứng minh rằng x86 không kém hiệu quả hơn Arm, nhưng thực tế là ngay cả với chip Lunar Lake mới nhất, các laptop dựa trên Arm vẫn hoạt động hiệu quả hơn đáng kể. Mặc dù điều này có thể thay đổi theo thời gian, nhưng sự phức tạp của kiến trúc x86 sẽ khó có thể vượt qua. Về mặt tiêu thụ điện, tập lệnh của x86 phức tạp hơn, làm cho chu trình nạp, giải mã và thực thi lệnh tốn năng lượng hơn so với Arm. Việc kết hợp các lệnh đơn giản thành một micro-op có thể giúp giảm chi phí overhead, nhưng kiến trúc RISC (Reduced Instruction Set Computer) của Arm vẫn là một lợi thế lớn.
Người dùng chơi game trên MacBook Pro M3 Max, minh họa khả năng gaming của Arm
3. Các nhà phát triển ngày càng tập trung vào Arm
Kiến trúc Arm đã có sẵn một lượng lớn người tin tưởng nhờ phần mềm được phát triển trong thế giới smartphone. Tuy nhiên, sự dịch chuyển sang máy tính xách tay và PC nền Arm đã thúc đẩy các nhà phát triển hỗ trợ nền tảng này mạnh mẽ hơn. Trong trường hợp của các máy Mac của Apple, các nhà phát triển ngày nay chỉ cần xây dựng ứng dụng cho Arm, điều này đồng nghĩa với việc một số công ty phần mềm lớn nhất thế giới hiện đang bỏ qua x86 hoàn toàn khi nói đến Mac.
Sự tập trung này rõ ràng đang có tác động đến thế giới máy tính rộng lớn hơn, khi Microsoft chuyển sang Windows on Arm và chip Snapdragon X Elite, sau khi Apple đã thực hiện bước nhảy vọt sang Apple Silicon.
Máy tính bảng Surface Pro chạy Windows trên Arm với chip Snapdragon X Elite
4. Arm mang lại sự linh hoạt vượt trội trong thiết kế chip
Khi nói đến việc thiết kế một con chip để cung cấp năng lượng cho laptop hoặc PC, kiến trúc Arm mang lại sự linh hoạt mà bạn khó có thể tìm thấy ở x86. Các công ty không chỉ có thể áp dụng cách tiếp cận của Apple bằng cách tích hợp các bộ xử lý chuyên biệt (specialized engines) như một phần của hệ thống trên chip (SoC), mà họ còn có thể tự thiết kế chip của riêng mình nếu nhận được giấy phép phù hợp từ Arm. Ngược lại, x86 bị kiểm soát bởi Intel và AMD, có nghĩa là các công ty phải sử dụng những gì họ được cung cấp, không có lựa chọn nào khác.
Kiến trúc tập trung của x86 cũng có những lợi thế riêng, nhưng sự linh hoạt của Arm là một phần lý do tại sao máy Mac của Apple lại xuất sắc trong việc chỉnh sửa video. Các bộ xử lý giải mã và mã hóa tùy chỉnh có thể được tích hợp trực tiếp vào SoC, và kiến trúc Bộ nhớ Hợp nhất (Unified Memory Architecture – UMA) cho phép CPU, GPU và các bộ xử lý đa phương tiện chia sẻ cùng một vùng băng thông và bộ nhớ có độ trễ thấp. Tất cả những điều này đều do Apple tự thiết kế, một điều mà hãng không thể làm được khi còn sử dụng CPU của Intel.
Bên trong Mac Mini cho thấy thiết kế nhỏ gọn và không gian trống nhờ chip Arm
5. Vấn đề của Intel đang vô tình làm x86 mất điểm
Mặc dù những người đam mê công nghệ đều biết rằng các vấn đề của Intel không phải do kiến trúc x86 gây ra, nhưng tôi đã chứng kiến nhiều trường hợp mọi người nói rằng họ muốn mua một chiếc laptop Qualcomm vì Intel bị coi là có vấn đề. Ngay cả khi CPU laptop của công ty nói chung vẫn hoạt động tốt, và AMD không gặp phải vấn đề tương tự, người dùng vẫn có xu hướng phân loại laptop thành hai nhóm chính:
- x86 (mà những người đó thực sự coi là “Intel”)
- Arm (mà những người đó thực sự coi là “Qualcomm” hoặc “Apple”)
Kết quả là, khi người tiêu dùng biết rằng có những chiếc laptop sở hữu thời lượng pin đáng kinh ngạc, và họ thấy các reviewer công nghệ yêu thích của mình ca ngợi chip Snapdragon X Elite, thật khó để không đưa ra giả định rằng bất cứ “lựa chọn khác” nào cũng không thể mang lại những gì Qualcomm có thể.
Cuối cùng, với việc Intel liên tục xuất hiện trên các mặt báo vì những thất bại và khó khăn, một số người tiêu dùng có thể đơn giản là sẽ tin dùng các chip dựa trên Arm từ bây giờ, ngay cả khi họ không biết rằng Arm là kiến trúc cơ bản. Hầu hết mọi người không quan tâm đến thông số kỹ thuật của laptop, họ chỉ muốn nó thực hiện được những việc họ cần, và thời lượng pin thường là ưu tiên hàng đầu của bất kỳ ai khi mua một chiếc laptop mới.
Chip Intel Core i9-14900K trên bo mạch chủ, đại diện cho kiến trúc x86
Tóm lại, sự trỗi dậy mạnh mẽ của kiến trúc Arm với hiệu quả năng lượng vượt trội, sự hỗ trợ ngày càng tăng từ các nhà phát triển, tính linh hoạt cao trong thiết kế chip và thậm chí là những vấn đề gần đây của Intel đã tạo ra một làn sóng dịch chuyển không thể phủ nhận. Arm đang dần định hình lại tương lai của máy tính cá nhân, mang đến những trải nghiệm tốt hơn về thời lượng pin, hiệu suất và khả năng tùy biến. Bạn nghĩ sao về xu hướng này? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về tương lai của máy tính cá nhân trong phần bình luận!
