Tôi bắt đầu chơi trò chơi điện tử khi mới hai tuổi, trên một chiếc máy tính để bàn HP hiện đại bậc nhất, thứ đã khiến cha tôi tiêu tốn 1000 đô la vào năm 2000. Hai mươi lăm năm sau, có một “ngôn ngữ” trò chơi điện tử nhất định mà tôi tự tin rằng mình thông thạo. Đèn đỏ hoặc xanh lá cây thường biểu thị máu, “M” là bản đồ, “I” là kho đồ, và tôi gần như luôn có thể trượt bằng cách nhấn nút cúi người khi đang chạy. Hàng ngàn quy tắc khác, những “luật” chơi game này, tôi coi là phổ quát.
Tuy nhiên, khi tôi tự tay lắp ráp một chiếc máy tính từ các linh kiện cũ – không chỉ là chiếc PC chơi game đầu tiên của bạn gái tôi, mà còn là lần đầu tiên cô ấy được giới thiệu về thế giới game ở tuổi 25 – tôi nhận ra rằng các game thủ đã quá coi thường những điều hiển nhiên. Có vô số hiện tượng ngầm định trong mỗi trò chơi mà chúng ta đơn giản cho rằng chúng rõ ràng, nhưng đối với một người chưa từng dành một phần ba cuộc đời mình ngồi trên ghế, cầm tay cầm điều khiển, thì mọi thứ lại rất khác biệt.
1. Nhân Vật Luôn Có Thể Di Chuyển Nhanh Hơn
“Shift Để Chạy” Không Phải Là Điều Hiển Nhiên
Stray là một trong những tựa game đầu tiên bạn gái tôi chơi. Đây là một trong những trò chơi dễ thương và thư giãn nhất mà tôi có thể giới thiệu cho cô ấy, Stray đặt người chơi vào vai một chú mèo. Chú mèo có thể nhanh nhẹn và uyển chuyển trong các chuyển động, nhưng sau khi thấy bạn gái tôi di chuyển chậm chạp, không thể thực hiện một số cú nhảy và chết vì không thể chạy thoát khỏi nguy hiểm, tôi hỏi tại sao cô ấy không cố gắng chạy hoặc tăng tốc. Câu trả lời ư? “Con mèo đã chạy rồi mà?”
Đó là lúc tôi nhận ra rằng, trong khi tôi theo bản năng với lấy nút Shift trái, hoặc R2, L2, hoặc L3 để chạy nước rút trong mọi trò chơi tôi từng chơi, thì điều đó không đúng với một game thủ hoàn toàn mới nếu không được chỉ dẫn rõ ràng. Chúng tôi gặp tình huống tương tự trong Super Meat Boy, khi một trong những màn chơi đầu tiên yêu cầu cô ấy nhảy một khoảng cách xa hơn các màn trước đó. Do đó, cô ấy cứ băn khoăn tại sao mình không thể thực hiện cú nhảy, trước khi tôi giải thích rằng một số cú nhảy chỉ có thể thực hiện khi chạy nước rút, hoặc thậm chí giữ nút nhảy để bay cao hơn!
Hình ảnh game Ninja Gaiden 1988 trên màn hình, minh họa game platformer đòi hỏi khả năng chạy và nhảy chính xác.
2. Leo Trèo Thường Bị Giới Hạn Ở Những Điểm Cụ Thể
Sơn Vàng Và Trắng Không Chỉ Để Trang Trí
Gần đây tôi đã chơi lại Ghost of Tsushima để cho bạn gái xem trò chơi có thể đẹp đến mức nào. Khi xem từ phía sau, thấy bạn gái tôi khen ngợi kỹ năng cần thiết để leo lên mặt một ngọn đồi, tôi đưa cho cô ấy tay cầm điều khiển để chứng minh rằng điều đó không cần kỹ năng cao. Đáng ngạc nhiên, chỉ nói cô ấy đẩy cần gạt trái lên không đủ, vì cô ấy mong Jin Sakai sẽ cứ thế đi lên như tôi đã làm, không biết rằng tôi đang tích cực nhắm vào các điểm bám được khắc trên mặt núi. “Làm sao anh biết phải đi đâu?” cô ấy hỏi, đó là lúc tôi chỉ cho cô ấy những vệt sơn trắng và vết bẩn mà Ghost of Tsushima sử dụng để cho biết bạn có thể leo lên ở đâu và không thể ở đâu.
Sau đó, tôi giới thiệu cho cô ấy khái niệm (và meme) về sơn vàng, nơi các trò chơi giải thích một cách rõ ràng nơi bạn phải đi và nơi bạn có thể leo trèo thông qua việc sử dụng sơn vàng (hoặc đôi khi là trắng). FFVII Rebirth là một trong những tựa game lạm dụng điều này nhất, và Tomb Raider (2013) cũng đặc biệt như vậy. Tuy nhiên, trong Tomb Raider, điều đó lại có lợi cho chúng tôi, vì tôi nhận ra rằng người chơi mới cần được “cầm tay chỉ việc” rõ ràng, điều mà game thủ lâu năm thường chán ghét. Cuối cùng, cô ấy bắt đầu nhận ra các dấu hiệu sơn vàng này, chỉ trỏ chúng một cách hào hứng và la lên bảo tôi hãy leo lên, ngay cả khi tôi không cần phải làm vậy.
Cảnh trong game Assassin's Creed với kiến trúc và cây cối, thể hiện môi trường game thế giới mở thường có các điểm đánh dấu leo trèo.
3. Nhạc Nền Và Điểm Lưu Không Bao Giờ Ngẫu Nhiên
“Tại Sao Tôi Nghe Thấy Nhạc Boss?”
Nói về Tomb Raider năm 2013, một khoảnh khắc học hỏi khác cho cả bạn gái tôi và tôi đã xảy ra sớm trong trò chơi, khi Lara bước vào ngôi làng trên núi. Mọi thứ dường như thanh bình cho đến khi gió nổi lên, và nhạc nền chuyển từ tiếng sáo êm dịu sang dàn nhạc hùng tráng đầy giận dữ. Tôi ngay lập tức biết rằng có điều gì đó sắp xảy ra, nhưng bạn gái tôi thì sao? Cô ấy chỉ nghĩ rằng nhạc nền đang trở nên “nóng bỏng”. Không, em yêu, bản nhạc dàn nhạc giận dữ đó có nghĩa là hãy chạy. Mười giây sau, một nhóm tín đồ Solarii phục kích cô ấy.
Sau hơn 20 năm đối mặt với các trận đấu boss, phục kích, và các sự kiện quick-time bắt đầu ngay khi bạn mất cảnh giác, tôi đã phát triển một giác quan thứ sáu cho nguy hiểm. Một điểm lưu theo sau là sự thay đổi nhạc nền đột ngột? Đó là cách trò chơi đang hét lên, “Hãy chuẩn bị!”. Rốt cuộc, có lý do tại sao meme “tại sao tôi nghe thấy nhạc boss?” lại quen thuộc với mọi game thủ ngày nay. Phải công nhận, giờ đây cô ấy đã học được cách nhận ra các tín hiệu âm thanh này, luôn thận trọng và chạy đi lưu game ngay khi nhạc nền thay đổi.
Tất nhiên, khi cô ấy xem tôi chơi phiên bản làm lại của Dead Space năm 2023, cô ấy thắc mắc tại sao tôi không hào hứng một nửa so với lẽ ra tôi phải thế khi bắt gặp một căn phòng đầy đạn và gói cứu thương. Tôi đoán cô ấy cũng sẽ học được bài học đó thôi.
Leon Kennedy trong game Resident Evil 4, minh họa một tựa game kinh dị có sự thay đổi nhạc nền và các điểm lưu quan trọng.
4. Trải Nghiệm L3 + R3 Phổ Biến
Nghi Thức Nhập Môn Của Mọi Game Thủ
Tôi có lẽ khoảng tám tuổi khi tôi có chiếc tay cầm đầu tiên của mình — một chiếc tay cầm X360 nhái rẻ tiền mà bạn có thể nhìn xuyên thấu. Grand Theft Auto III là trò chơi đầu tiên tôi chơi trên đó, và tôi thực sự muốn bóp còi trong trò chơi đó khi lái xe. Đây là lần đầu tiên tôi tiếp xúc với hiện tượng L3 — một nghi thức nhập môn mà mọi game thủ đều phải trải qua. Đối với bạn gái tôi, đó là The Last of Us Part I, nơi trò chơi yêu cầu bạn nhấn L3 để nhìn vào một vụ nổ. Tuy nhiên, chúng tôi chỉ nghe thấy nó, vì lời nhắc đã khiến bạn gái tôi bối rối, và cô ấy cuống cuồng phân tích tay cầm để tìm một nút có nhãn L3.
Đó không phải lỗi của cô ấy. Không có gì trực quan về việc L3 và R3 là hành động nhấn vào cần analog của bạn, đặc biệt là khi các nút này không bao giờ được dán nhãn trực quan trên tay cầm. Ngay cả khi cố gắng chạy nước rút trong Assassin’s Creed Shadows, cô ấy cũng không thể thành thạo, thường xuyên dừng lại khi cố gắng nhấn cần gạt trái để chạy. Đó là một trong những điều bạn hoặc học một lần và ghi nhớ mãi mãi… hoặc bỏ lỡ hoàn toàn cho đến khi có người khác đến chế giễu bạn vì không biết nó.
Nhân vật Fujibayashi Naoe và Yasuke trong Assassin's Creed Shadows, tựa game sử dụng các nút điều khiển phức tạp như L3/R3.
5. Bản Đồ Mini-Map Luôn “Nói Chuyện” Với Bạn
Nhưng Bạn Phải Biết Cách Quan Sát
Tôi đã khởi động Driveclub vào một ngày Chủ Nhật lười biếng để cho cô ấy thấy các trò chơi đua xe có thể tuyệt đẹp đến mức nào. Thành thật mà nói, tôi vẫn nghĩ đây là một trong những trò chơi đua xe hay nhất từ trước đến nay. Thật tiếc khi hãng game đã đóng cửa, nhưng tôi sẽ không đi sâu vào vấn đề đó. Dù sao, tôi đưa cho cô ấy tay cầm điều khiển và để cô ấy lái — và sau đó chứng kiến cô ấy đâm vào tường như thể đó là một mô phỏng gian lận bảo hiểm. Cuối hai cuộc đua khắc nghiệt, tôi hỏi cô ấy có phải phanh quá muộn hay đánh giá sai các góc cua không, và cô ấy chỉ thở dài và phàn nàn rằng cô ấy không biết con đường sẽ đi đâu ở tốc độ đó.
Đó là lúc tôi nhận ra — cô ấy thậm chí không hề liếc nhìn bản đồ mini-map. Con đường nhỏ ở góc màn hình — một công cụ thiêng liêng mà mọi cựu binh game đua xe đều sử dụng để chuẩn bị cho mỗi khúc cua sắp tới — hoàn toàn vô hình đối với cô ấy. Điều này không chỉ xảy ra với Driveclub. Ngay cả trong Need for Speed II SE, Forza Horizon 5, hay trong SlowRoads, một trò chơi trực tuyến trên trình duyệt chỉ để lái xe thư giãn, cô ấy cũng không hề biết điều gì đang chờ đợi phía trước. Và ngay cả sau khi tôi chỉ ra, cô ấy vẫn chưa quen với việc đảo mắt sang bản đồ và trở lại đường. Một phản xạ đối với tôi — một điểm mù hoàn toàn đối với cô ấy.
Giao diện game Untitled Goose Game, một ví dụ về game co-op phù hợp cho người mới làm quen với các yếu tố như mini-map.
Chấp Nhận Nếu Bạn Chưa “Nói” Được Ngôn Ngữ Game
Các game thủ đã “nói” ngôn ngữ trò chơi điện tử hàng thập kỷ, trong khi những người mới, giống như bạn gái tôi, chỉ đang học cách đánh vần. Tôi mang theo một kho kiến thức ngầm định khổng lồ vào mỗi trò chơi tôi chơi — phải đi đâu, phải nhấn nút nào, phải di chuyển ra sao — và không điều nào trong số đó là bẩm sinh. Tôi đã học tất cả sau mỗi lần va chạm, mỗi cái chết, và mỗi lần rẽ sai.
Một trò chơi được thiết kế để gây khó chịu và thử thách thường muốn bạn trở nên tốt hơn, bởi vì nó muốn bạn thử lại lần nữa. Game muốn bạn thử lại cú nhảy đó, hoàn hảo góc cua đó, hoặc cuối cùng cũng nhận ra cái gờ được sơn vàng. Chứng kiến người bạn yêu bắt đầu nhìn thấy những quy luật đó lần đầu tiên? Đó không chỉ là một trải nghiệm đáng yêu — mà còn thực sự kỳ diệu.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về những “quy tắc ngầm” nào bạn đã học được khi chơi game hoặc khi hướng dẫn người mới chơi nhé!
