Thuật ngữ “nghẽn cổ chai” trong máy tính thường bị hiểu lầm nghiêm trọng, chủ yếu do những thông tin sai lệch tràn lan trên internet. Điều này khiến nhiều người dùng phức tạp hóa vấn đề và chi tiền vào việc nâng cấp phần cứng không cần thiết. Trên các diễn đàn công nghệ, bạn có thể dễ dàng bắt gặp những cuộc tranh luận không hồi kết về tình trạng nghẽn cổ chai CPU và GPU. Mặc dù một số ý kiến là chính xác, nhưng cũng không ít người cho rằng đây là điều tồi tệ nhất có thể xảy ra với một chiếc PC.
Thực tế, nghẽn cổ chai không có nghĩa là PC của bạn không đủ mạnh. Ngay cả khi sở hữu CPU và GPU nhanh nhất thị trường, bạn vẫn có thể gặp phải tình trạng này trong một số trường hợp cụ thể, chẳng hạn như khi chơi game ở độ phân giải thấp. Vậy, hãy cùng congnghetonghop.com làm rõ những lầm tưởng phổ biến về nghẽn cổ chai CPU và GPU, gỡ rối những hiểu lầm để bạn có cái nhìn đúng đắn hơn về hiệu suất máy tính của mình.
Lầm Tưởng #1: CPU Luôn Là Thủ Phạm Chính Gây Nghẽn Cổ Chai
Các linh kiện khác như RAM và GPU cũng có thể kìm hãm hiệu suất PC của bạn
Nhiều người thường khuyên nâng cấp CPU khi gặp tình trạng nghẽn cổ chai PC, nhưng đây không phải là giải pháp duy nhất. Chắc chắn, một CPU yếu sẽ kìm hãm hiệu năng của một GPU mạnh. Tuy nhiên, đừng bỏ qua việc một card đồ họa cấp thấp hoặc đã lỗi thời cũng có thể gây nghẽn cổ chai một CPU mạnh mẽ. Ví dụ, khi bạn chơi một tựa game yêu cầu đồ họa cao như Black Myth: Wukong trên một PC với Ryzen 9800X3D và RTX 3050, hiệu suất sẽ không đạt mức tốt nhất ở độ phân giải cao. Mặc dù người dùng ít khi gọi đây là “nghẽn cổ chai GPU”, nhưng về bản chất, đó chính là nó. Trong trường hợp này, việc chơi game ở độ phân giải 1080p và thiết lập đồ họa thấp hơn sẽ giảm thiểu đáng kể tình trạng nghẽn cổ chai.
Tương tự, khi không có đủ RAM để chạy game tối ưu, PC sẽ phải sử dụng bộ nhớ ảo trên SSD, điều này thường gây ra hiện tượng chậm lại. Tốc độ RAM thấp cũng có thể làm nghẽn quá trình truyền dữ liệu giữa CPU và bộ nhớ hệ thống. Đây là lý do tại sao chúng tôi luôn khuyên bạn nên bật cấu hình XMP hoặc EXPO nếu RAM của bạn hỗ trợ. Cuối cùng, nếu bạn lắp một GPU hỗ trợ tốc độ PCIe 4.0 hoặc cao hơn vào một bo mạch chủ chỉ có làn PCIe 3.0, hiệu suất của card đồ họa chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng.
Lầm Tưởng #2: Bắt Buộc Phải Mua Phần Cứng Tốt Hơn
Thường xuyên, chỉ cần điều chỉnh cài đặt là có thể giảm thiểu nghẽn cổ chai
Tùy chọn công nghệ nâng cấp hình ảnh DLSS trong cài đặt game Cyberpunk 2077 giúp cải thiện hiệu năng và giảm nghẽn cổ chai GPU.
Mọi người thường khuyên mua CPU, RAM hoặc GPU mạnh hơn để khắc phục nghẽn cổ chai PC, nhưng thực tế bạn không nhất thiết phải chi một khoản tiền lớn. Có nhiều cách để giải quyết tình trạng này, và phần lớn liên quan đến việc điều chỉnh một số cài đặt đồ họa. Ví dụ, nếu CPU của bạn đạt mức sử dụng 100%, bạn có thể thử giảm tải bằng cách hạ các cài đặt hình ảnh như khoảng cách vẽ (draw distance), mật độ dân cư (population density) và chất lượng vật lý (physics quality). Ngoài ra, bạn có thể giảm thiểu các ứng dụng chạy nền trên PC hoặc giới hạn tốc độ khung hình (FPS) ở mức 60.
Tương tự, nếu bạn có GPU cấp thấp hơn, việc bật các tính năng nâng cấp hình ảnh như Nvidia DLSS hoặc AMD FSR có thể giúp tăng đáng kể tốc độ khung hình. Bạn cũng có thể tắt Ray Tracing và đặt chất lượng đổ bóng (shadow) và texture ở mức thấp để tối ưu hiệu suất hơn nữa. Thêm vào đó, nếu bạn sở hữu một card đồ họa hiện đại hỗ trợ công nghệ tạo khung hình (Frame Generation), việc kích hoạt tính năng này cũng có thể giảm bớt tình trạng nghẽn cổ chai cả CPU và GPU.
Lầm Tưởng #3: CPU Hoạt Động 100% Luôn Là Dấu Hiệu Nghẽn Cổ Chai
Một số tựa game được thiết kế để sử dụng nhiều tài nguyên CPU
Mức sử dụng CPU cao khi chơi game Cyberpunk 2077 trên bộ xử lý 8 nhân, một ví dụ về game nặng tài nguyên CPU.
Nhiều người bắt đầu lo lắng khi mức sử dụng CPU của họ gần đạt 100% trong khi chơi game. Tuy nhiên, một số thể loại game, như chiến thuật, MMORPG, mô phỏng và thế giới mở, vốn dĩ được thiết kế để sử dụng nhiều tài nguyên CPU. Chẳng hạn, các game MMORPG phụ thuộc rất nhiều vào CPU để xử lý các tương tác giữa người chơi, trong khi các game thế giới mở yêu cầu CPU phải truyền tải lượng lớn tài nguyên và xử lý hành vi của các NPC. Trong những game này, việc CPU hoạt động ở mức cao có thể đơn thuần cho thấy bạn đang nhận được hiệu suất tối đa từ PC của mình. Tuy nhiên, cũng có thể có một số ứng dụng chạy nền đang tích cực sử dụng tài nguyên CPU.
Tóm lại, tải trọng CPU cao chỉ nên là một mối lo ngại khi bạn thấy mức sử dụng GPU của mình dưới 80% trong khi theo dõi phần cứng bằng một công cụ như MSI Afterburner. Trong những trường hợp này, bạn có nhiều khả năng gặp phải tình trạng sụt khung hình (frame drops) và giật lag (stuttering).
Lầm Tưởng #4: Công Cụ Tính Nghẽn Cổ Chai Chính Xác
Chúng thường đưa ra kết quả sai lệch và gây thêm hiểu lầm
Giao diện công cụ tính toán nghẽn cổ chai trực tuyến cho cấu hình RTX 3080 và Ryzen 7 5700X, thường cung cấp kết quả không chính xác.
Hãy làm rõ điều này: các công cụ tính toán nghẽn cổ chai trực tuyến không đáng tin cậy. Trên thực tế, chúng tôi không khuyến nghị sử dụng chúng vì chúng thường đưa ra kết quả gây hiểu lầm, dẫn đến việc mua sắm bốc đồng. Các công cụ này yêu cầu bạn nhập thông số kỹ thuật PC để đưa ra một kết quả mơ hồ, nhưng bạn nên tiếp nhận nó với thái độ hoài nghi lớn.
Đầu tiên, tình trạng nghẽn cổ chai thay đổi tùy theo từng game, và những công cụ này bỏ qua khía cạnh đó. Ví dụ, một PC với Ryzen 7800X và RTX 4090 sẽ hoạt động tốt trong một game nặng GPU như Cyberpunk 2077, trong khi bạn có thể gặp nghẽn cổ chai CPU trong Valorant. Ngoài ra, chúng không xem xét tần số quét của màn hình. Ở tần số quét cao hơn, game thường yêu cầu CPU nhiều hơn, đặc biệt khi GPU có thể render khung hình nhanh hơn. Quan trọng hơn, chúng đưa ra ước tính phần trăm nghẽn cổ chai trong khi trên thực tế, không có cách nào chuẩn hóa để đo lường tình trạng nghẽn cổ chai PC.
Lầm Tưởng #5: CPU Nhiều Nhân Hơn Có Thể Khắc Phục Nghẽn Cổ Chai
Xung nhịp của CPU quan trọng hơn số lượng nhân
Bộ vi xử lý AMD Ryzen 9 9950X, một ví dụ về CPU đa nhân mạnh mẽ không hẳn vượt trội trong mọi tác vụ game.
Số lượng nhân của CPU chỉ quan trọng đến một mức nhất định, bởi vì ngay cả một số game đòi hỏi cấu hình cao nhất cũng chỉ tận dụng khoảng 6-8 nhân. Do đó, nếu bạn đang sử dụng CPU 8 nhân, bạn có thể ngừng suy nghĩ rằng việc nâng cấp lên CPU nhiều nhân hơn sẽ giúp cải thiện hiệu suất chơi game của mình. Hầu hết các game và phần mềm thông dụng ưu tiên hiệu suất đơn nhân hơn là số lượng nhân thô, nghĩa là hiệu suất của mỗi nhân quan trọng hơn.
Ví dụ, Ryzen 9 7950X có 16 nhân, nhưng nó lại thường xuyên bị tụt lại phía sau Ryzen 7 7800X3D (8 nhân) trong các bài kiểm tra chơi game. Điều này là do Ryzen 7800X3D có hiệu suất đơn nhân tốt hơn và bộ nhớ đệm L3 lớn hơn. Chỉ thị trên mỗi chu kỳ xung nhịp (IPC – Instructions Per Cycle) của CPU cũng quan trọng không kém; các CPU mới hơn có IPC cao hơn, nghĩa là chúng có thể thực hiện nhiều công việc hơn ở cùng tốc độ xung nhịp so với các thế hệ cũ.
Nghẽn cổ chai không có nghĩa là PC của bạn trở nên vô dụng. Chỉ vì bạn đang gặp phải tình trạng nghẽn cổ chai CPU hoặc GPU không có nghĩa là bạn nên vội vàng chi tiền cho phần cứng mới. Trong hầu hết các trường hợp, mức tăng hiệu suất 10-15% có thêm không đáng với toàn bộ chi phí của một CPU và bo mạch chủ mới. Tình trạng nghẽn cổ chai PC không nên gây báo động trừ khi bạn đang gặp phải các vấn đề làm gián đoạn trải nghiệm chơi game của mình, như giật lag hoặc sụt khung hình nghiêm trọng. Ngay cả khi đó, vẫn có những cách để giảm thiểu nghẽn cổ chai bằng cách điều chỉnh một số cài đặt, như chúng tôi đã thảo luận ở trên. Tuy nhiên, khi đến lúc nâng cấp PC, hãy đảm bảo bạn ưu tiên linh kiện yếu nhất, cho dù đó là CPU hay GPU của bạn.
Hãy chia sẻ những trải nghiệm và câu hỏi của bạn về nghẽn cổ chai PC trong phần bình luận bên dưới nhé!
