Trong vài năm trở lại đây, ngân sách dành cho một bộ PC gaming dù chỉ ở mức khiêm tốn, nhưng đủ sức cân các tựa game AAA hiện đại, đã tăng lên một cách chóng mặt. Quan niệm thị trường rằng chúng ta phải chi hàng nghìn đô la cho card đồ họa, 500 đô la trở lên cho CPU và thêm hàng nghìn đô la nữa cho các linh kiện khác đã khiến hình ảnh một chiếc PC gaming trở nên xa xỉ với người tiêu dùng phổ thông. Điều này khiến tôi phải nghiêm túc đánh giá lại số tiền mình chi cho linh kiện máy tính và giá trị thực sự nhận được. Cá nhân tôi đã có một “giác ngộ” gần đây khi nói về bo mạch chủ (mainboard).
Các nhà sản xuất dường như bị thúc đẩy bởi việc quảng cáo những bo mạch chủ hỗ trợ hai card đồ họa mà hầu hết chúng ta sẽ không bao giờ sở hữu, hỗ trợ tốc độ internet có dây 10Gbps mà chúng ta không đủ khả năng chi trả, hỗ trợ tốc độ RAM DDR5 mà chúng ta không bao giờ cần, và nhiều hơn thế nữa. Những bo mạch chủ này thường được gắn mác “flagship”, với mức giá 500 đô la hoặc thậm chí 1000 đô la. Nhưng nếu nhìn kỹ hơn vào các dòng sản phẩm “giá trị” của hầu hết các thương hiệu bo mạch chủ lớn, bạn sẽ phát hiện ra những chiếc mainboard có mọi thứ bạn cần, và đủ tốt cho nhiều năm sử dụng. Đây là lý do tại sao tôi sẽ không bao giờ chi quá 300 đô la cho một bo mạch chủ nữa, và để rõ ràng hơn, tôi đang nói về 300 đô la theo thời giá năm 2025.
Bo mạch chủ ASUS Prime B550 Plus với thiết kế đơn giản, giá cả phải chăng, phù hợp cho cấu hình PC gaming tối ưu chi phí
PCIe 5.0: Liệu có thực sự cần thiết cho trải nghiệm gaming?
Khi mua sắm bo mạch chủ, bạn có thể nhận thấy rằng những chiếc mainboard giá khoảng 200 đô la như Gigabyte B650 AORUS thường chỉ hỗ trợ PCIe 4.0. Đây là một trong những điểm bạn phải chấp nhận khi giá tiếp cận hoặc giảm xuống dưới mốc 200 đô la, nhưng đối với hầu hết người dùng, đây không phải là một sự “hy sinh” lớn. Hãy xem xét một ví dụ hoàn hảo về việc tiết kiệm cho một linh kiện để chi nhiều hơn cho linh kiện thực sự quan trọng. Giả sử bạn đã mạnh tay sắm một chiếc RTX 5090 và nghĩ rằng nó chắc chắn phải cần PCIe 5.0. Vâng, sự thật không phải vậy. Trong các bài kiểm tra phần cứng đối đầu, RTX 5090 chỉ cho thấy mức giảm hiệu năng khoảng 1–2%, nếu có, khi chạy trên PCIe 4.0. Vì vậy, ngay cả khi bạn đang mua chiếc GPU mạnh mẽ nhất thị trường, bạn vẫn không cần PCIe 5.0.
PCIe 4.0 – Hiệu năng đủ dùng cho hầu hết game thủ và tác vụ
Điều tương tự cũng có thể áp dụng cho SSD của bạn. Mặc dù các ổ SSD Gen 5 mang lại những con số đọc/ghi ấn tượng, nhưng thực tế là tốc độ của Gen 4 gần như chắc chắn là quá đủ cho công việc và giải trí. Qua kinh nghiệm thực tế, tôi đã lắp đặt chiếc SSD Gen 5 đầu tiên của mình gần đây trên bo mạch chủ có hỗ trợ PCIe 5.0 M.2, và tôi hầu như không nhận thấy bất kỳ sự khác biệt nào. Có thể trong tương lai, PCIe 5.0 sẽ được người dùng phổ thông tận dụng thường xuyên hơn, nhưng hiện tại, đây là một tính năng có thể dễ dàng chờ đợi đến chu kỳ nâng cấp PC tiếp theo và giúp bạn tiết kiệm một khoản tiền đáng kể cho bo mạch chủ.
Không cần quá nhiều pha nguồn (VRM) “khủng” như Death Star
Việc không chi quá nhiều cho số pha nguồn (VRM) chủ yếu là để tiết kiệm tiền hơn là một sự hiểu biết thực tế về nhu cầu của bạn. Lấy ví dụ, hãy nhìn vào AMD 9800X3D, vốn được coi là CPU tốt nhất cho gaming trên thị trường hiện nay. Các báo cáo của người dùng, điểm benchmark và một vài phép tính đơn giản có thể cho chúng ta biết rằng một VRM chỉ với 10 pha CPU chuyên dụng đã có thể cấp đủ nguồn cho 9800X3D, mặc dù bạn có thể không muốn bật các cài đặt như Precision Boost Overdrive (PBO). AMD khóa khả năng ép xung thủ công truyền thống trên các chip 3D V-Cache của họ, vì vậy không cần một VRM quá mạnh mẽ được thiết kế để đẩy một lượng lớn watt qua socket.
Bo mạch chủ tầm trung vẫn mạnh mẽ cho CPU hàng đầu
Một bo mạch chủ như MSI B650M Mortar WiFi có giá khoảng 200 đô la hoặc ít hơn, sở hữu thiết lập pha nguồn 12+2+1, vốn đã quá đủ cho 9800X3D với PBO được bật. Ngay cả khi bạn đang sử dụng Ryzen 9950X và quan tâm đến việc ép xung, một bo mạch chủ 300 đô la với thiết lập 14+2+1 vẫn sẽ hoạt động tốt. Việc chi tiêu nhiều hơn cho một VRM 16 hoặc 18 pha chỉ cần thiết nếu bạn có kế hoạch ép xung cực độ cho tất cả các nhân hoặc sử dụng hệ thống tản nhiệt tùy chỉnh. Ngoài ra, bạn chỉ đang chi trả quá mức cho nguồn điện mà bạn sẽ không sử dụng.
Cận cảnh bo mạch chủ Gigabyte B650 Aorus Elite AX Ice màu trắng, nổi bật với hệ thống tản nhiệt VRM và các khe cắm
Cổng I/O phía sau: Đã đến lúc xem xét lại mức độ “thừa thãi”?
Tôi đánh giá cao việc “chuẩn bị cho tương lai” (future-proofing) như bất kỳ tín đồ công nghệ nào, và tôi biết rằng việc game thủ PC sử dụng bàn phím, chuột, tai nghe, loa và có thể một hoặc hai màn hình không phải là điều hiếm gặp. Tôi không nói rằng việc có nhiều cổng USB-A trên bo mạch chủ là không có giá trị, nhưng liệu tôi có thực sự cần hơn 10 cổng không? Ngay cả bo mạch chủ của tôi, với giá chính xác 300 đô la, cũng có tới 9 cổng USB-A ở phía sau với tốc độ từ USB 2.0 đến 10 Gbps, cùng với khả năng hỗ trợ thêm tám cổng USB-A nữa nếu tôi mua một vỏ case PC có nhiều cổng ở mặt trước hoặc trên đỉnh. Mà đó là chưa kể 3 cổng USB-C ở panel I/O phía sau nữa.
Bo mạch chủ MSI hiện đại với nhiều khe cắm RAM và dãy cổng I/O phía sau đa dạng, đang được đặt trên bàn
Tôi yêu các thiết bị ngoại vi của mình, và hiện tại tôi đang sử dụng năm cổng USB-A. Hai cổng dành cho bàn phím vì nó có tính năng USB passthrough, nhưng chiếm hai cổng USB-A để làm vậy. Bộ thu cho tai nghe không dây của tôi chiếm một cổng USB-C, và đôi khi tôi cắm SSD gắn ngoài vào một cổng khác. Điều đó vẫn để lại cho tôi một cổng USB-C trống và bốn cổng USB-A trống, và đó là chưa kể đến các cổng trên vỏ case của tôi.
Nếu bạn đang sử dụng vỏ SSD gắn ngoài, thiết bị ghi âm thanh cao cấp, hoặc vì lý do nào đó đang cố gắng chạy một GPU gắn ngoài trên máy tính để bàn của mình, bạn có thể sẽ tận dụng được tốc độ USB 40Gbps. Tuy nhiên, các thiết bị ngoại vi và sản phẩm thậm chí hỗ trợ tốc độ đó còn rất ít và xa vời, đồng thời chúng vẫn quá đắt đỏ đối với người dùng phổ thông. Vì vậy, nếu bạn đang tự thuyết phục mình rằng cần chi hơn 300 đô la cho một bo mạch chủ, thì đó có lẽ không phải vì panel I/O phía sau.
Nếu bạn đang xây dựng một bộ PC với ngân sách hạn chế, như hầu hết chúng ta, thì bo mạch chủ hoàn toàn không phải là thứ đáng để bạn chi quá tay. Tính thẩm mỹ, VRM quá mạnh mẽ, các khe cắm và cổng siêu tốc, cùng hàng triệu cổng USB không đáng để hy sinh ngân sách có thể dành cho CPU hoặc GPU của bạn. Khi bạn đã lắp ráp xong toàn bộ chiếc PC và nó hoạt động mượt mà, khoe ra ánh sáng RGB rực rỡ từ quạt, tản nhiệt và có thể cả card đồ họa, tôi hứa rằng bạn sẽ không bao giờ nghĩ: “Ước gì mình đã chi gấp đôi cho bo mạch chủ.”
