Nintendo 64 (N64) đã đóng vai trò quan trọng trong việc đưa các trò chơi 3D đến với đông đảo người dùng, dù vào thời điểm đó, nó vẫn sử dụng công nghệ băng game (cartridge) vốn bị coi là lỗi thời và sắp bị loại bỏ. Trong những ngày đầu của console gaming, băng game là tiêu chuẩn bắt buộc do không có giải pháp lưu trữ nào tốt hơn. Tuy nhiên, khi N64 ra mắt vào năm 1996, đĩa CD đã nhanh chóng trở thành phương pháp lưu trữ game được ưa chuộng hơn. Việc Nintendo kiên trì với băng game cho một thế hệ cuối cùng đã giúp giảm thiểu đáng kể tình trạng vi phạm bản quyền trên N64 so với các đối thủ. Đến năm 2025, cộng đồng đam mê console đã đảo ngược kỹ thuật cơ chế chống sao chép của N64, phát triển các thiết bị gọi là “flash cart”. Những thiết bị này cho phép người dùng nạp các trò chơi “homebrew” từ bộ nhớ flash trực tiếp vào phần cứng gốc, không cần giả lập. Trong số đó, EverDrive64 từng là tiêu chuẩn vàng trong nhiều năm, nhưng giờ đây, một đối thủ mới đã xuất hiện.
Cơ chế chống sao chép của N64 hoạt động như thế nào?
Nintendo đã phải thay đổi để bảo vệ thế hệ console này
Mặc dù N64 áp dụng phương pháp chống sao chép tương tự như NES và SNES, nhưng nó vẫn không hoàn hảo. Nintendo đã tạo ra hai con chip gọi là CIC và PIF. Chip CIC nằm trên mỗi băng game, còn chip PIF được đặt trên bo mạch chủ của console. Nói một cách đơn giản, hai chip này sẽ giao tiếp với nhau để xác minh tính xác thực của băng game được lắp vào. Nếu thông tin không khớp, game sẽ không thể khởi động. Để mọi việc phức tạp hơn, có nhiều loại chip CIC khác nhau tùy thuộc vào khu vực và trò chơi. Ví dụ, tựa game Star Fox 64 sử dụng một loại CIC đặc biệt không phổ biến ở Bắc Mỹ, khiến việc sao chép game này trở nên cực kỳ khó khăn.
Những nỗ lực ban đầu để tạo ra các bản game homebrew và sao chép trò chơi thường được thực hiện bằng cách đơn giản là tháo chip CIC từ một băng game gốc để “đánh lừa” quá trình kiểm tra của PIF. Đây là cách mà một số flash cart đời đầu, như EverDrive64 gốc, đã được tạo ra. Mãi đến những năm 2010, các nhà nghiên cứu bảo mật mới có thể đảo ngược toàn bộ quy trình và tự tạo ra chip CIC của riêng họ. Các flash cart hiện đại hoạt động bằng cách tái tạo quy trình kiểm tra CIC-PIF giữa băng game và console, đồng thời có thể mô phỏng bất kỳ loại chip CIC nào hiện có.
Cận cảnh bên trong băng game phát triển Nintendo 64 với chip CIC và PIF
Một đối thủ mới xuất hiện: SummerCart64
Mã nguồn mở và giá thành phải chăng
SummerCart64 là flash cart Nintendo 64 mới nhất trên thị trường. Thay vì là một thiết kế độc quyền, nhà phát triển phần cứng người Ba Lan Mateusz Faderewski và các cộng tác viên khác đã làm cho thiết bị này hoàn toàn mã nguồn mở. Điều này có nghĩa là bất kỳ ai có đủ kiến thức đều có thể tự tạo ra một chiếc flash cart SummerCart64 cho riêng mình. Nếu bạn không thành thạo với mỏ hàn và việc lập trình thiết bị, đừng lo lắng, bạn có thể tìm mua chúng tại nhiều cửa hàng bán lẻ.
SummerCart64 không chỉ cung cấp khả năng tải ROM vào phần cứng gốc mà còn có nhiều tính năng vượt trội khác. Bạn có thể kết nối băng game trực tiếp với máy tính qua cổng USB-C, cho phép các nhà phát triển toàn quyền kiểm soát những gì đang diễn ra trên console. Điều này cực kỳ hữu ích cho việc gỡ lỗi (debugging) và tạo ra các bản homebrew mới. Ngoài ra, SummerCart64 còn tích hợp một viên pin trên bo mạch, cung cấp chức năng đồng hồ thời gian thực (real time clock – RTC), một tính năng rất được mong đợi.
Băng game đa năng SummerCart64 mã nguồn mở dành cho Nintendo 64
Tại sao không chỉ sử dụng giả lập?
Có vẻ là một phương pháp đơn giản hơn để thưởng thức game N64, đúng không?
Bạn hoàn toàn có lý khi đặt câu hỏi tại sao phải bận tâm đến việc chơi game trên phần cứng gốc. Ngoài yếu tố hoài niệm, ban đầu có vẻ như không có nhiều lý do để một dự án như SummerCart64 trở nên đáng giá.
Nintendo 64 nổi tiếng là một console cực kỳ khó giả lập. Các trình giả lập như Project64 chắc chắn đã cố gắng hết sức và khả năng tương thích khá tốt với một số tựa game phổ biến. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều trò chơi không hoạt động chính xác ngay cả trên các phần cứng hiện đại có thừa sức mạnh. Khi Nintendo phát triển N64, họ đã trao cho các nhà phát triển khả năng kiểm soát những khía cạnh nhỏ nhất về cách trò chơi của họ tương tác với phần cứng thông qua “microcode”. Microcode này rất khó để tái tạo trên phần cứng hiện đại bằng giả lập, và đó là lý do chính khiến việc giả lập N64 vẫn còn tụt hậu so với các thế hệ console kế nhiệm như GameCube và Wii.
Giảm chi phí trải nghiệm gốc là điều tốt
Việc có thể chơi các tựa game kinh điển này theo đúng như cách chúng được tạo ra ban đầu là một hình thức bảo tồn quý giá, và điều đó mang lại lợi ích cho tất cả chúng ta. Chúng ta đã vượt xa kỷ nguyên của phương tiện vật lý, vì vậy, việc thực sự sở hữu những trò chơi mà chúng ta yêu thích ngày càng trở nên khó khăn hơn, và việc bảo tồn chúng lại là một thách thức khác. Mọi thứ đều gắn liền với một dịch vụ trực tuyến, và nếu dịch vụ đó ngừng hoạt động, game của bạn cũng sẽ biến mất. Tương tự, nếu không có những nỗ lực sao chép và đảo ngược kỹ thuật cơ chế bảo vệ của N64, chúng ta có thể sẽ đánh mất những tựa game kinh điển này vào dòng chảy của thời gian.
