Bạn có đồng ý với tôi không – cách đây không lâu, chúng ta luôn tràn đầy hy vọng với mỗi đợt ra mắt phần cứng PC mới, mong chờ những đột phá lớn tiếp theo. Nhưng ngày nay, cả người tiêu dùng lẫn giới truyền thông đều dường như đã từ bỏ mọi hy vọng. Hầu hết các bài đánh giá CPU hoặc GPU mới đều có thể tóm gọn trong vài từ: “chỉ tốt hơn một chút, không đáng để nâng cấp”. Khi không ai thực sự muốn nâng cấp PC của mình nữa, các nhà sản xuất đã không còn mấy quan tâm, và cộng đồng thì ngày càng thờ ơ hơn bao giờ hết, vậy còn điều gì để chúng ta mong đợi?
Tôi không chỉ than thở về sự “qua đời” của Định luật Moore. Ngay cả sự sáng tạo trong việc tự xây dựng PC (custom PC building) cũng dường như đã bị thời gian làm lu mờ. Hơn nữa, giống như ngành công nghiệp game, các linh kiện PC đang được tung ra thị trường với nhiều lỗi, và mức giá phi lý đã khiến việc nâng cấp PC trở nên khó tiếp cận đối với đa số người dùng. Có lẽ không quá khi nói rằng phần cứng PC hiện tại đang trở nên nhàm chán hơn bao giờ hết.
1. Ép xung thủ công: Một kỹ năng dần mai một
Điều chỉnh phần cứng không còn hiệu quả
Có lẽ bạn cũng biết rằng việc ép xung (overclocking) CPU hoặc GPU không còn là điều mà hầu hết người dùng làm, hay thậm chí nghĩ đến trong những ngày này. Thời xưa, khi ép xung mang lại những cải thiện hiệu suất đáng kể, việc dành hàng giờ để tinh chỉnh tần số và điện áp của CPU hoặc GPU là hoàn toàn xứng đáng. Cảm giác đạt được thành tựu sau khi thành công “vắt kiệt” thêm 10-15% hiệu năng mà không làm giảm sự ổn định của hệ thống là không gì sánh được.
Ngày nay, việc ép xung CPU không còn đáng để bận tâm, vì các nhà sản xuất đã tối ưu bộ xử lý để chúng hoạt động gần với tiềm năng tối đa của mình. Ngay cả đối với card đồ họa, chỉ có thể đạt được cải thiện hiệu suất vỏn vẹn 5% (trong những trường hợp tốt nhất) với cái giá phải trả là nhiệt độ GPU tăng cao và tiềm ẩn nhiều tiếng ồn hơn. Yêu cầu về tản nhiệt của các CPU hiện đại đã là cực kỳ khắt khe; việc tăng nhiệt độ thêm bằng cách ép xung để đổi lấy một chút hiệu năng là điều không hợp lý.
Sự suy giảm của hoạt động ép xung và việc tinh chỉnh PC nói chung đã lấy đi một phần trải nghiệm thú vị của người dùng PC. Mặc dù việc sử dụng phần cứng hiện đại ở hiệu suất tối đa có thể thuận tiện hơn nhờ các tính năng tăng tốc tự động như Precision Boost Overdrive (PBO) của AMD, nhưng chúng không bao giờ có thể sánh được với thử thách và niềm vui của việc ép xung thủ công.
GPU Palit Lync+ 4090, minh chứng cho sự giảm sút lợi ích ép xung thủ công
2. Tản nhiệt nước custom: Nghệ thuật đang lụi tàn
Lợi ích không còn đáng kể
Hệ thống tản nhiệt nước custom (custom loop) có thể vẫn còn tồn tại, nhưng chúng đang dần đi vào “cõi vĩnh hằng” của phần cứng PC, nơi ép xung đang chờ sẵn. Rất ít thứ có thể làm cho một chiếc PC trở nên đẹp hơn một hệ thống tản nhiệt nước custom được thiết kế tỉ mỉ, chế tác đầy tâm huyết. Dòng chất lỏng làm mát với màu sắc mịn màng, chảy qua các linh kiện, tạo ra một vẻ ngoài công nghiệp và tương lai, là một cảnh tượng đáng để chiêm ngưỡng. Tuy nhiên, sự xuất hiện của các bộ tản nhiệt nước All-in-One (AIO) và các bộ tản nhiệt khí hiệu năng cao đã làm giảm sức hấp dẫn của tản nhiệt nước custom.
Bạn cần phải cực kỳ tâm huyết với một hệ thống custom loop để bỏ ra thời gian, công sức và chi phí đầu tư cho một cải thiện đáng kể nhưng không cần thiết so với một bộ tản nhiệt nước AIO. Điều này đã đẩy hầu hết những người tự lắp PC tránh xa các hệ thống custom loop, và ngay cả những người đam mê cũng đang nhanh chóng chuyển hướng, khiến tản nhiệt nước custom dần chìm vào quên lãng.
Từ góc độ hiệu suất, tản nhiệt nước custom có thể không cần thiết, nhưng về mặt thẩm mỹ PC, việc mất đi các hệ thống custom loop là một tổn thất lớn. Nếu thiếu các yếu tố độc đáo như custom loop, mọi chiếc PC có nguy cơ trông giống hệt nhau, và đây cũng là điều tôi sẽ đi sâu vào trong phần tiếp theo.
3. Thiếu vắng xu hướng DIY: PC ngày càng giống nhau
Chủ nghĩa tối giản thay thế mod case rực rỡ
Đối với những người trẻ tuổi đang đọc bài viết này, nếu bạn từng xem một số video cũ của Linus Tech Tips (LTT), bạn có thể biết về những điều điên rồ mà những người đam mê PC đã làm trong quá khứ. Đèn huỳnh quang cathode lạnh (CCFL) để chiếu sáng case, làm cho các linh kiện phát sáng dưới ánh đèn UV, và chế tạo các tấm che acrylic tùy chỉnh cho card đồ họa và bo mạch chủ chỉ là một vài trong số những bản mod phần cứng mà mọi người đã làm cách đây nhiều năm.
Việc mod các module RAM và case bằng sơn xịt, hay tạo ra các lưới quạt tùy chỉnh là một số xu hướng DIY dễ dàng hơn mà nhiều người dùng đã tham gia. Giờ đây, đèn RGB và các mẫu case tối giản hiện đại đã thay thế văn hóa modding của những năm đầu thập niên 2000. Kính cường lực, các tấm lưới thông gió và các chi tiết gỗ có thể trông đẹp mắt, nhưng chúng lại khiến gần như mọi chiếc PC đều trông giống nhau.
Nhu cầu cá nhân hóa PC và làm cho nó nổi bật đã giảm đi, và hầu hết người dùng thích sự tiện lợi và phong cách của một chiếc PC có thể hòa mình một cách liền mạch vào không gian sống của họ.
4. Linh kiện PC ra mắt quá vội vàng: “Bug” tràn lan
Giống như các tựa game AAA bị lỗi
Như thể tai họa của các tựa game lỗi, thiếu tối ưu chưa đủ tồi tệ, chúng ta còn đang chứng kiến phần cứng PC đi theo con đường tương tự. Các bộ vi xử lý Intel Core thế hệ 13 và 14 đã vấp phải nhiều chỉ trích vào năm ngoái vì một lỗi khiến chip nhận quá nhiều điện áp, dẫn đến treo máy, mất ổn định và gây hư hỏng phần cứng vĩnh viễn. Các CPU Zen 5 của AMD cũng ra mắt với hiệu suất kém, mặc dù sau đó đã được vá lỗi (một phần nào đó) bằng các bản cập nhật BIOS.
Các CPU Arrow Lake của Intel cũng được báo cáo là đang gặp vấn đề về sự ổn định và treo máy, như một số người dùng đã chỉ ra. Về phía GPU, sự cố dây nguồn RTX 40 series bị chảy khét trong đợt ra mắt của Nvidia đã trở thành cơn ác mộng đối với những chủ sở hữu của những chiếc GPU cao cấp đó. Gần đây hơn, chiếc RTX 5090 mới của công ty cũng gặp phải các sự cố treo máy không rõ nguyên nhân và tình trạng GPU không được PC nhận diện.
Trong một sự cố Intel khác, chiếc Arc B580, một trong những GPU bình dân tốt nhất trong nhiều năm, lại cho thấy hiệu năng kỳ lạ khi ghép đôi với các CPU yếu và cũ hơn, đặt ra một dấu hỏi lớn về sự phù hợp của nó đối với các bộ PC giá rẻ. Tất cả những điều này khiến tôi nghĩ rằng các nhà sản xuất đang vội vàng đưa sản phẩm ra thị trường mà không có đủ thử nghiệm và kiểm soát chất lượng cần thiết, hy vọng rằng họ sẽ có thể “xử lý” bất kỳ sự phẫn nộ nào từ người tiêu dùng sau đó. Dù lý do là gì, đây cũng không phải là một hình ảnh tốt đẹp cho ngành công nghiệp.
5. Thiếu hụt đổi mới đột phá giữa các thế hệ
Chỉ còn những cải tiến nhỏ bé
Đã có một thời gian, mỗi thế hệ CPU hoặc GPU mới ra mắt đều thay đổi diện mạo của ngành công nghiệp, mang lại những cải tiến mang tính cách mạng hoặc giới thiệu những đổi mới định hình cả một thập kỷ. Dòng RTX 30 series đã làm được điều đó cho GPU, trong khi kiến trúc Ryzen của AMD và Alder Lake của Intel đã làm được điều tương tự cho CPU. Nếu bạn quay ngược thời gian xa hơn, bạn sẽ dễ dàng tìm thấy nhiều ví dụ tương tự trong dòng Pascal của Nvidia, CPU Intel Core thế hệ 2 và dòng Athlon của AMD.
Tuy nhiên, trong vài năm gần đây, chúng ta chưa thấy bất kỳ sản phẩm đột phá nào từ các ông lớn trong ngành. Intel Arrow Lake thậm chí còn chậm hơn dòng 14th Gen trong gaming, Ryzen 9000 của AMD thì có cảm giác như một phiên bản đóng gói lại của Ryzen 7000, và dòng RTX 50 mới nhất cho thấy Nvidia đã ngừng cố gắng khi không có đối thủ cạnh tranh.
Chúng ta đã quen với việc các thế hệ sản phẩm mới chỉ mang lại những cải tiến nhỏ. Những người duy nhất hào hứng nâng cấp lên một sản phẩm mới là những người đang sử dụng các linh kiện quá cũ và đang cần được thay thế khẩn cấp. Tôi hy vọng rằng sự cạnh tranh nhiều hơn từ Intel ở mảng CPU và AMD ở mảng GPU sẽ giúp thay đổi mọi thứ tốt đẹp hơn, nhưng đó chỉ là một hy vọng mong manh, nửa vời mà thôi.
6. Ngành công nghiệp định giá “trên trời” với người tiêu dùng
Khó có thể giữ được sự hứng thú
Giá của phần cứng PC đã có một xu hướng tăng mạnh, vượt xa mức có thể biện minh bằng lạm phát. Phân khúc GPU bình dân đã lặng lẽ biến mất, khi mức giá 300 USD trở thành điểm khởi đầu mới. Bất kỳ sản phẩm nào được các công ty tung ra với giá thấp hơn đều có hiệu năng tồi tệ hoặc không có sẵn để mua với giá niêm yết. Và đột nhiên, các GPU giá 500-600 USD lại được coi là “tầm trung”. Tôi thậm chí còn chưa đề cập đến những gì đang diễn ra ở phân khúc cao cấp hơn.
Đối với bộ vi xử lý, các chip 4 nhân đã không còn là xu hướng từ nhiều năm trước, và 200 USD hiện được coi là mức tối thiểu cần chi cho một CPU gaming kha khá. Ngoài CPU và GPU, mọi thứ khác đều tăng giá mà không có sự tăng tương xứng về chất lượng hoặc tính năng. Các bo mạch chủ bình dân liên tục bị cắt giảm tính năng và trông tệ hơn qua mỗi thế hệ. Người dùng PC đang buộc phải bỏ ra hơn 200 USD cho bo mạch chủ để có được những tính năng cơ bản nhất.
Ngay cả cơ hội trả giá cao nhất cho một số linh kiện đắt tiền nhất cũng trở thành một thứ xa xỉ ngày nay, khi GPU hết hàng trong vài giây và người dùng buộc phải phụ thuộc vào những kẻ “đầu cơ” bán cùng một chiếc card với giá cắt cổ. Không có gì lạ khi bạn bắt gặp những bình luận từ người dùng chuyển sang sử dụng console. Rào cản gia nhập thấp hơn, cộng với sự tiện lợi và lời hứa về việc các trò chơi chạy đúng như mong đợi, đã đủ để lôi kéo mọi người rời xa PC.
Liệu phần cứng PC có bao giờ trở lại thời kỳ hoàng kim?
Mọi thứ dường như đang rất khó khăn cho những người đam mê PC, bởi giá cả trên trời, mức tăng hiệu suất nhỏ giữa các thế hệ, sự khan hiếm hàng hóa và các sản phẩm ra mắt còn nhiều lỗi. Nếu mọi thứ cần được cải thiện, một thay đổi lớn trong ngành là cần thiết, và tôi không đặt nhiều hy vọng vào điều đó. Một sự thay đổi đáng kể trong chuỗi cung ứng silicon dường như là không thể, việc các nhà sản xuất tập trung trở lại vào chip dành cho người tiêu dùng thì lại càng khó xảy ra, và việc giá cả giảm xuống là điều hiếm khi xảy ra. Điều duy nhất tôi thấy có thể xảy ra là các công ty sẽ làm tốt hơn trong việc tung ra các linh kiện hoàn chỉnh, không có lỗi phần cứng.
